Category: مهارت های غیر کلامی
اخطار! این مقاله را حتما بخوانید!
در ارتباط انسان‌ها گفتار نقش اساسی را دارد اما در کنار گفتار، ارتباط‌های غیر کلامی مانند حرکات بدن، نحوه نشستن و حالات صورت نیز نقش موثری در برقراری ارتباط ایفا می‌کنند. بخش عمده‌ای از ارتباط‌های ما را ارتباط‌های غیر کلامی تشکیل داده‌اند بطوریکه ما روزانه به وسیله نگاه چشم، حالت چهره، حرکات بدن و لحن صدا، با دیگران ارتباط برقرار می‌کنیم و پیام‌های خود را از این طریق به آن‌ها می‌رسانیم. آموختن مهارت‌های غیر کلامی ما را در برقراری هر چه بهتر ارتباط با دیگران و همچنین دریافتن منظور دیگران راهنمایی می‌کند.
مهارت غیر کلامی چیست؟
مهارت‌های غیر کلامی یا ارتباط غیر کلامی به فرایند ارسال یا دریافت پیام‌ها بدون استفاده از واژه‌ها گفته می‌شود. همه انسان‌ها مهارت‌های غیر کلامی خود را برای اولین بار از مادرانشان می‌آموزند. مادر نخستین کسی است که با خنده و اخم خود به صورت غیر کلامی با ما ارتباط برقرار می‌کند. به همین اغلب اعضای یک خانواده به راحتی بدون به سخن آوردن واژه‌ها قادر به ارتباط برقرار کردن با یکدیگر هستند.
مهارت‌های غیر کلامی شامل تمامی حالات بدن و ایما و اشاره‌هایی است که برای فهماندن پیامی به شخص مقابل به کار می‌رود. این علائم گاهی تاثیراتی بیشتر از کلام روی شخص مقابل خواهند گذاشت. مخاطب به طور معمول به ارتباط‌های غیرکلامی گوینده بیشتر اعتماد می‌کند. دلیل این امر را نیز می‌توان غیرقابل کنترل بودن این حرکات دانست. حالاتی مانند سرخ شدن چهره، تغییر تن صدا و… در هنگام استرس می‌تواند بسیار بهتر از واژه‌ها گویای حال فرد باشد.
انواع ارتباط غیر کلامی
ارتباط غیر کلامی دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام بسته به شرایط ممکن است به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه مورد استفاده قرار گیرند. این ارتباط‌ها معمولا دارای قدرت تاثیر بسیار بیشتری نسبت به کار بردن واژه‌ها دارند و به همین دلیل تسلط و آگاهی از مهارت‌های غیر کلامی می‌تواند در برقراری ارتباط موثر و مناسب با دیگران کمک‌کننده باشد. مهارت‌های غیر کلامی یا ارتباط‌های غیر کلامی به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
زبان بدن
زبان بدن یکی از مهم‌ترین و موثر‌ترین بخش‌های ارتباط غیر کلامی است که به شما کمک می‌کند تا افکار خود را به شکلی موثر و مناسب به مخاطب یا مخاطبان خود منتقل کنید. با استفاده از زبان بدن می‌توانیم در ارتباطات روزمره خود بهتر بدرخشیم و بهتر عمل کنیم. آشنایی با زبان بدن به ما کمک می‌کند تا بتوانیم پیام‌های بهتری را در ارتباطات اجتماعی خود ارسال کنیم و کنترل بیشتری روی پیام‌های ارسالی خود داشته باشیم و همچنین رفتارها و پیام‌های دیگران را بهتر شناسایی کنیم.
حالات چهره
حالات چهره نقش موثری در برقراری ارتباط دارد. معمولا اولین چیزی که در برقراری ارتباط دیده می‌شود، حالات چهره است. بنابراین حالات چهره می‌تواند قبل از آغاز گفتگو نیز بسیاری از مفاهیم را منتقل کند. ارتباط‌های غیر کلامی ممکن است در میان فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف متفاوت باشد اما چیزی که در بین تمامی ملیت‌ها مشابه است، حالات چهره می‌باشد. حالات صورت برای غم، ناراحتی، خوشحالی، حسرت، ترس و… در سراسر جهان مشترک است.
اشارات
اشارات و حرکات دست از دیگر انواع ارتباط غیر کلامی هستند. با استفاده از حرکات دست می‌توانید به کلمات معنای خاصی ببخشید و یا از این طریق پیام‌های ناخواسته‌ای منتقل کنید. به عنوان مثال خاراندن بینی، صاف کردن لباس، قرار دادن دست روی لگن و… همه و همه در بر دارنده پیام‌های ناخواسته‌ای برای مخاطب هستند که می‌توانند کنترل شوند. استفاده از اشارات و ارتباط‌های غیر کلامی به ویژه به وسیله وکلا و در محیط‌های دادگاهی نشانی از تاثیرگذاری این مورد است. وکلا برای تحت تاثیر قرار دادن نظر هیئت داوران معمولا از سیگنال‌های غیر کلامی مختلفی مانند حرکات دست استفاده می‌کنند.
تن و اکتاو صدا
تن و اکتاو صدا در ارتباط غیر کلامی بسیار می‌تواند موثر باشد. با تغییر در تن صدا می‌توان تمرکز شنونده را روی مطلبی معطوف کرد یا اشتیاق خود را در مورد مطلبی نشان داد. تاثیری که لحن صدا می‌تواند در ارتباط‌های غیر کلامی بگذارد نمی‌توان دست کم گرفت. شما می‌توانید با تغییر در لحن خود معنای یک جمله را کاملا برعکس کنید. به عنوان مثال لحن صدا می‌تواند سرد، غمگین، شاد و تحقیرکننده باشد.
فاصله و فضای میان افراد
فاصله و فضای میان افراد نیز از جمله مواردی است که در برقراری ارتباط می‌تواند نقشی تعیین‌کننده داشته باشد. به عنوان مثال فاصله میان افراد در حالتی که مکالمه به صورت غیر رسمی صورت می‌گیرد، ممکن است بین 45 سانتی‌متر تا یک متر تغییر کند. میزان این فاصله به عوامل مختلفی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، هنجارهای جامعه، انتظارات فرهنگی، سطح آشنایی و… وابسته است.
برقراری ارتباط چشمی
چشم‌ها از اعضای مهم بدن در برقراری ارتباط هستند. برقراری ارتباط چشمی از جمله ارتباط‌هایی است که بسیار قابل اعتماد است. چشم‌ها معمولا بیان‌کننده طیف وسیعی از احساسات هستند و می‌توانند در انتقال پیام‌ها به فرد گیرنده بسیار موثر باشند. به عنوان مثال میزان پلک زدن افراد در مواجه با چیزهایی که دوست دارند، افزایش می‌یاند یا مردمک چشم آن‌ها گشاد می‌شود. با استفاده از ارتباط چشمی می‌توان احساسات گوناگونی نظیر خشم، علاقه، ترس و… را منتقل کرد.
ظاهر
ظاهر افراد نیز می‌تواند بخشی از ارتباط غیر کلامی آن‌ها باشد. استفاده از رنگ، لباس، مدل مو و… که در شکل ظاهری افراد نقش دارند، به عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط به کار می‌روند. لباس و طرز پوشش در نگاه اول بسیار مورد توجه فرد یا افراد مقابل قرار می‌گیرد. البته باید در نظر داشت که فرهنگ نقش مهمی در نحوه قضاوت‌ها در مورد ظاهر افراد دارد. به عنوان مثال در فرهنگ غربی ظاهر لاغرتر جذاب‌تر و ارزشمندتر تلقی می‌شود اما در فرهنگ‌های آفریقایی سلامتی بدن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
سخن پایانی
ارتباط غیر کلامی یکی از اجزای مهم و جداناپذیر برقراری ارتباط است. زبان بدن در زندگی روزمره ما نقشی اساسی دارد و می‌تواند بسیاری از وقایع زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهد. با یادگیری مهارت‌های غیر کلامی می‌توانیم کنترل بهتری روی پیام‌هایی که به صورت روزانه ارسال و دریافت می‌کنیم داشته باشیم. دکتر مریم مبارکی، مربی فن بیان و مهارت‌های ارتباطی، از اساتید به نام در حوزه فن بیان و مهارت‌های ارتباطی هستند که سال‌ها با تخصص خود راهنمای بسیاری از افراد بوده‌اند.
منبع : maryammobaraki.com
